Το νησί της Κέρκυρας διαθέτει ένα σύνολο φυσικών και πολιτισμικών χαρακτηριστικών που την καθιστούν μοναδική και μια ανεπανάληπτη εμπειρία για όσους την επισκέπτονται. Οι περισσότεροι από τους τουρίστες που καταφθάνουν στο νησί αναζητούν να ανακαλύψουν τα όμορφα τοπία τις, την μοναδική ιστορία και πολιτισμό της. Λίγοι είναι εκείνοι που γνωρίζουν πως το νησί μπορεί να προσφέρει ακόμη περισσότερα και να καλύψει ακόμα και τους λάτρεις των σπηλαίων. Το ιδιαίτερο ανάγλυφο του νησιού έχει συμβάλει ώστε με το πέρασμα χιλιάδων και εκατομμυρίων χρόνων να δημιουργηθούν μικρά σπήλαια ιδιαίτερης ομορφιάς, που παραμένουν όμως μακριά από την δημοσιότητα, μιας και βρίσκονται συνήθως μακριά από την πόλη ή διάσημα τουριστικά θέρετρα.
Μια από τις πρώτες και πλέον εντυπωσιακές σπηλιές που αξίζει κανείς να επισκεφθεί είναι η λεγόμενη Γραβολιθιά στην ορεινή περιοχή του Σπαρτύλα. Πρόκειται για μια εντυπωσιακή υπόγεια κοιλότητα, γεμάτη σταλακτίτες, σταλαγμίτες και φυσικούς σχηματισμούς που δημιουργούν ένα σχεδόν μαγικό τοπίο. Σε πολλά σημεία, οι σταλακτίτες έχουν ενωθεί με τους σταλαγμίτες σχηματίζοντας φυσικές κολώνες. Η ομορφιά του σπηλαίου ωστόσο συνοδεύεται από ιστορίες φόβου και φαντασμάτων. Το καλοκαίρι του 1926, ο Ελβετός ζωγράφος René Berlincourt και ο Έλληνας λογοτέχνης Θεόδωρος Στεφανίδης αποπειράθηκαν να το εξερευνήσουν, μα βρήκαν ελάχιστη βοήθεια από τους ντόπιους, οι οποίοι απέφευγαν το μέρος, θεωρώντας το κατοικία δράκων. Οι ιστορίες αναφέρουν πως ένας από τους δράκους σκοτώθηκε από έναν Ενετό στρατιώτη αιώνες πριν, ενώ ο άλλος φημολογείται πως συνέχιζε να περιφέρεται τις νύχτες αρπάζοντας ζώα.
Ένα ακόμη σπήλαιο βρίσκεται στο χωριό των Γαβράδων, γνωστό για το τρεχούμενο νερό που κυλά στην αριστερή του πλευρά, κάτι σπάνιο για τα σπήλαια της Κέρκυρας. Αν και παλιές φήμες ήθελαν το σπήλαιο να οδηγεί σε μακρινά χωριά, οι σύγχρονες εξερευνήσεις έχουν αποδείξει το αντίθετο. Παρ’ όλα αυτά, το ενδιαφέρον των επιστημόνων παραμένει. Λίγα χιλιόμετρα, κοντά σε ένα παραδοσιακό χωριό, τους Κυπριανάδες, βρίσκεται ακόμη ένα σπήλαιο, η Γράβα του Ρουσέλα, η οποία συνδέεται με την ιστορία δύο απομονωμένων αδελφών. Οι κάτοικοι τους θυμούνται ακόμη μέσα από την έκφραση «είσαι σαν τους Ρουσελαίους», για άτομα που ζουν μοναχικά μακριά από τους υπόλοιπους.
Από τα πιο φημισμένα σπήλαια της Κέρκυρας είναι η «Τρύπα του Πελάου» στον Άγιο Ματθαίο. Η τοπική παράδοση αναφέρει πως διαθέτει επτά επίπεδα και επικοινωνεί με τη θάλασσα. Ιστορίες μιλούν για γάτες ή κατσίκια που έπεσαν στο βάραθρό της και βρέθηκαν αργότερα στην ακτή, ισχυρισμοί που η σύγχρονη επιστημονική γνώση αμφισβητεί, λόγω της χαμηλής θερμοκρασίας των σπηλαίων και της υποθερμίας που προκαλείται εύκολα σε ανθρώπους και ζώα.
Αξιοσημείωτη είναι η περιγραφή του σπηλαίου από τον λόγιο Στυλιανό Βλασόπουλο το 1822, ο οποίος έκανε πειράματα ρίχνοντας πέτρες στην είσοδο. Ο ήχος της πτώσης υποδήλωνε ένα βάθος περίπου 270 μέτρων. Αν και οι υπολογισμοί βασίζονταν στις αρχές του Γαλιλαίου, δεν έχουν επιβεβαιωθεί με σύγχρονες μεθόδους.
Πιο πρόσφατα, το 2019, μια μικρή ομάδα Κερκυραίων φυσιολατρών και σπηλαιολόγων ανέβηκε στην κορυφή του βουνού του Παντοκράτορα όπου και βρίσκεται η σπηλιά με σκοπό να την εξερευνήσουν. Η είσοδος της Τρύπας του Πελάου είναι μικρή, μα στο εσωτερικό της αποκαλύπτεται ένα υπόγειο σκηνικό από πράσινους σταλακτίτες και φυσικές αίθουσες. Το σπήλαιο εκτείνεται σε τουλάχιστον τρία επίπεδα, με ερευνητές να ελπίζουν πως θα βρεθούν και άλλα, βαθύτερα τμήματα.
Στο βουνό του Παντοκράτορα του Αγίου Ματθαίου, θα βρει κανείς ακόμη μια σπηλιά, αυτή την φορά όμως στη νοτιοδυτική πλευρά. Από τους ντόπιους ονομάζεται Γράβα, το οποίο συνήθως μεταφράζεται ως μεγάλη τρύπα. Το σπήλαιο χρησιμοποιούταν παλαιότερα ως καταφύγιο κοπαδιών, ενώ με έρευνες και ανασκαφές που έχουν γίνει εδώ και πολλά χρόνια, στο σημείο είχαν ανακαλυφθεί κόκκαλα ζώων, αλλά και ανθρώπινα εργαλεία τα οποία χρονολογούνται από την παλαιολιθική περίοδο.
Πολλές είναι εκείνες οι σπηλιές ή τα κυκλώματα σε διάφορα χωριά της Κέρκυρας τα οποία κάποτε αξιοποιήθηκαν μαζικά. Τόσο σε οικισμούς του βόρειου τμήματος του νησιού όπως το Σωκράκι και η Κορακκιάνα, όσο και σε χωριά του νότιου όπως οι Άγιοι Δέκα, οι κάτοικοι κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου βρήκαν καταφύγιο και κατάφεραν να αποφύγουν τα χειρότερα. Οι σπηλιές σε ολόκληρο το νησί κρύβουν ιστορίες, όμορφα σκηνικά και εξαιρετικές ευκαιρίες για τους λάτρεις της φύσης και των ανακαλύψεων, αποτελούν έναν ιδανικό εναλλακτικό προορισμό.
